Congo aan den Yser - Griet Brosens
De Grote Oorlog: Congolese soldaten vochten mee in België
De Belgische regering wilde geen Congolezen opnemen in het Belgische leger tijdens de Eerste Wereldoorlog (de Grote Oorlog). En dat terwijl Frankrijk en Groot-Brittannië honderdduizenden spahi’s, zoeaven, sikhs, Chinezen en andere koloniale volkeren inzetten in West-Europa. Het beleid van de Belgen was en bleef: nee, geen denken aan. Toch hebben zeker tweeëndertig Congolezen in Belgisch uniform meegevochten. Dat gebeurde in de buurt van Namen, Antwerpen en aan de rivier de IJzer. Hoe dit kon gebeuren zocht Historica Griet Brosens uit en schreef er een boek over: Congo aan den Yser.
Al uit de inleiding blijkt dat het moeite heeft gekost om informatie te vinden over de jonge Congolese mannen: slechts vijftien namen krijgen een gezicht middels een foto, van de andere zeventien is geen beeldmateriaal gevonden.
Voordat de auteur toekomt aan de Grote Oorlog, schrijft ze over het ontstaan van Congo-Vrijstaat en hoe Congolese jongens in België terecht kwamen. Deze uitgebreide inleiding is helder en informatief geschreven. Na negentig pagina’s komt de eerste Congolees in Belgische militaire dienst. Hoe is het mogelijk dat Congolese jonge mannen emplooi vonden in het Belgische leger, volkomen in strijd met het officiële beleid? Volgens Brosens omdat elke vrijwilliger meer dan welkom was toen in augustus 1914 Duitse troepen België binnen vielen. Bovendien verliep de inschrijving vaak chaotisch, waardoor controle domweg ontbrak.
De auteur beschrijft niet alleen de omstandigheden waaronder de Congolese soldaten moesten vechten, ook doet ze verslag van de heftige strijd na de Duitse inval. Als (te veel) soldaten bij naam worden genoemd, dreig je het overzicht kwijt te raken, maar gelukkig wordt in het laatste hoofdstuk verteld hoe het de Congolezen is vergaan na de oorlog, voor zover ze nog in leven waren. Dat maakt het beeld compleet.
Griet Brosens geeft niet alleen een inkijkje in het leven van tweeëndertig jonge mannen uit den vreemde, ze maakt ook duidelijk hoe de oorlog hun leven heeft bepaald. Niet alles is gebaseerd is op feiten, zo lijkt het: de auteur beschrijft hoe het geweest kan zijn. Maar dat gaat zeker niet ten koste van de leesbaarheid.
Griet Brosens werkt in Vlaanderen als historica bij het Instituut voor Veteranen (het Nationaal Instituut voor Oorlogsinvaliden, Oud strijders en Oorlogsslachtoffers). Jarenlang deed ze onderzoek naar het mysterie van de Congolezen in het Belgisch leger tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Congo aan den Yser is verschenen bij uitgeverij Manteau en kost € 22,50.
Waardering:
Boekbespreking door Gerard van Os
email mijGepubliceerd: 16-05-2014